យើងចែកចេញជាបីដំណាក់ការ គឺ មុខពេលកើត ពេលកើតនិង ក្រោយពេលកើត

                                                                 វិទ្យាស្ថានអប់រំនៃកម្ពុជា

                                                                

                                                                                                                                                            

 

យើងចែកចេញជាបីដំណាក់ការ គឺ មុខពេលកើត ពេលកើតនិង ក្រោយពេលកើត ។

១ -មុនពេលកើត

            ដើម្បីរក្សាគភ៌ ឲ្យបាន គង់វង្ស ល្អ និង ឆ្លងទន្លេបានរហ័ស ស្រ្តីជាម្តាយត្រូវដើរ តាមកន្លង ប្រពៃណៃពីបូរាណ ដោយកាន់ត្រណមជាច្រើនដូចជា ៖

-       កុំបរិភោគអាហារមានជាតិហីរ នាំឲ្យក្រហលក្រហាយដល់កូនក្នុងផ្ទៃ

-       កុំស្លៀកពាក់រឹតតឹងពេក នាំឲ្យចង្អៀតចង្អុលដល់កូន

-       កុំឈោងយករបស់ដែលខ្ពស់ផុតពីដៃ នំាឲ្យរបូតទងសុកពីមាត់កូន

-       កុំបរិភោគបបរ នាំឲ្យកូនកើតមកមិនស្អាត ( មិនជ្រះ )

-       បើមានសូរគ្រាស ឬ ចន្ទគ្រាស ត្រូវ យកអកកំបោរមកដាក់លើ ពោះ

ដើម្បីជួយសង្កត់ទារក នៅក្នុងផ្ទៃកុំឲ្យភ័យ ឬ ភ្ញាក់ផ្អើល និងមហិទ្ធិរិទិ្ធ រាហូ បើមិន បានធ្វើ បែប នេះ ទេ កូនកើតមកនិងត្រូវល្ងីល្ងើរមិនគ្រប់ដប់ (រឺ ហៅថា រាហ៍គន្លង ) ។

            ក្រៅពីត្រណម ដែលទាក់ទងទៅនិងសុខភាព ព្រមទាំងចិត្តគំនិតកូន នៅមានត្រណម ច្រើនបែបច្រើនយ៉ាងទៀត ដែលទាក់ទងនិងការឆ្លងទន្លេបានរហ័យ របស់ស្រ្តីជាម្តាយដួចជា៖

- កុំដេកថ្ងៃ កុំងូតទឹកយប់ នំាឲ្យកូនថ្លោសពិបាកកើត

- កុំអង្គុយមាត់ទ្វេ ឬ មាត់ជណ្តើរ នំាឲ្យកូនកើតមិនរួច

- កុំទៅសួរសុខទុកអ្នកដែលកើតកូនពិបាក

- កុំដេកដំអក់ ត្រូវរហ័យរហួនក្រោកមុនប្តី នាំឲ្យកើតកូនបានស្រួល

លើសពីនេះត្រូវរកថ្នាំមកជំនួយ ឲ្យសម្រាលកូនរហ័ស ទុកស្ងោរផឹកនៅពេល គ្រប់ខែ។

លុះផ្ទៃពោះកាន់តែចាស់ខែហើយ គេត្រូវប្រុងប្រៀបរកទុកជាស្រេច នូវរបស់របរចាំ

បាច់នៅពេលឆ្លងទន្លេ ឬក្រោយពេលឆ្លងទន្លេ ដូចជាអុស ឬធ្យូង ថ្នាំសង្កូវ ស្ងោរ ឬ ត្រាំស្រា រណ្តាប់រៀបចំពិធីផ្សេងៗ ដូចជាស្រូវពន្លៃ ( ស្រូវមួយស្អីដែលគេដាក់ ជូនឆ្មបនៅ ពេល បង្កក់ កូន ខ្ចី ) ទៀន ធូប ក្រមួនសុទ្ធ ជាដើម ។

២- ពេលកើត

            នៅពេលឈឺពោះដំបូង បុរស​ជាប្តី រឺជាឪពុក រឺបង ប្អូន ត្រូវរត់ទៅតាម យាយម៉ប ដែល នៅ ក្នុងភូមិ នោះរឺភូមិជិតខាង​ឲ្យមកជួយសំរាលកូន ។ សូមបញ្ជាក់ថាឆ្មបនៅសម័យមុនពុំ បានរៀនសូត្រខាងវិជ្ជា ឆ្មបដូចសម័យនេះ ទេ គឺគ្រាន់តែចេះដឹងតៗគ្នាតាមរបៀបអ្នកស្រុក ។

            នៅតំបន់ខ្លះ ក្នុងពេលដំពុងឈឺពោះ គេរៀបចំពិធីបន់ស្រន់ យ៉ាងតូចមួយដល់ វត្ថុ សក្តិសិទ្ធិ ឬ អ្នកដូនអ្នកតា សុំឲ្យការឆ្លងទន្លេ ប្រព្រឹត្តទៅដោយសុខសប្បាយ កុំបីជួប ប្រទះ នឹង គ្រោះថ្នាក់ឬ ឧបសគ្គ ណាមួយសោះឡើយ ។

            ៣-ក្រោយពេលកើត

            លុះឆ្លងទន្លេ រួចហើយ ស្រ្តីម្តាយនិយមអាំងភ្លើងចំនួន៣ ថ្ងៃ ឬ មួយអាទិត្យ(បើកូនដំ បូង ) ដោយមានជំនឿថាក្លាចក្រែងមានខ្មោចព្រាយ​ មកបៀតបៀនដល់ម្តាយ និង​កូនខ្ចី អាចារ្យ បានសូត្រមន្តអាគមន៍ ព័ទ្ធអំបោះឆៅ​ជុំវិញ ( ព័ទ្ធសីមា ) ប៉ុន្តែគេអាចគូសខ្វែងនៅលើ សសរ ដោយកំបោរស រឺបិទខ្វែងដោយក្រមួនសុទ្ធក៏បាន ជួនការគេយកកាំបិតឬ កន្រ្ទៃទៅ ដាក់ លើក្បាលដំណេកកូនខ្ចី នោះថែមទៀត ។ ក្រៅពីនេះ មាន ត្រណម ចំពោះអ្នកអាំងភ្លើង មិន អោយក្រោក ពីដំណេកនិយាយឆ្លើយឆ្លងជាមួយភ្ញៀវ  រឺញាតិមិត្ត ដែលមកសាកសូរនោះទេ ប៉ុន្តែ​ អាច និយាយទាក់ទងជាមួយអ្នកថែភ្លើង បានគ្រប់បែបយ៉ាង ។ លុះ ដល់ថ្ងៃទម្លាក់ចង្រ្កាន ទើប ផុត ត្រណមនេះ ។

            មានពិធីមួយប្រព្រឹត្ត ឡើងនៅពេលទំលាក់ចង្រ្កាន ។ ឆ្មបបានប្រារព្ធពិធីនេះដោយ យក ពំនួតបាយសិង្យាដ បួនដុំដាក់លើស្លឹកចេក ហើយសូត្រ បន់ស្រន់ដល់ព្រះធរណី​និងមេបាល សុំឲ្យជួយការពាម្តាយ និងកូនខ្ចីនេះផង រួចហើយក៏បោះបាយនោះទៅដី ព្រមទាំង សូត្រអង្វរ ខ្មោច ព្រាយ បិសាច​កុំឲ្យមកយាយី ។ លុះចប់ពិធីហើយ​ភ្លើងចង្រ្កានក៏ ត្រូវពន្លត់ទៅវិញ ​​ដោយ អ្នកដែលបានបង្កាត់ភ្លើងដំបូងនោះ ។ ជាទូទៅ ស្រ្តីម្តាយអាចនៅ អាំងភ្លើង ច្រើនថ្ងៃតទៅ ទៀត ក៏បាន ។

            នៅពេលបន្ទាប់នោះ ស្រ្តីម្តាយក៏បានប្រារព្ធពិធីជូនរង្វាន់ និងពិធី សុំខមាទោស ចំពោះ ឆ្មប ដែលបាននឿយហត់និងសំបាកផ្សេង ៗ ចំពោះរូបខ្លួន ក្នុងពេលឆ្លងទន្លេ ។ នៅតំបន់ខ្លះ បុរស ជាប្តីក៏ បានចូលរួមក្នុងពិធីសុំខមាទោស ជាមួយភរិយាដែរ ។ ប្រសិន បើគេ ពុំបាន បំពេញ ការសុំខមាទោសនេះទេ គេ មានជំនឿថា ស្រ្តីម្តាយ និងត្រូវទទួលទណ្ឌកម្ម នៅជាតិ ខាង មុខៗ ទៀតដោយ ត្រូវទូលកន្ទេលរត់តាមសុំទោលឆ្មបហើយ គេថា ឆ្មបនោះមិនទាំង ងាក មើលនិង ឆ្លើយតមមកវិញផង ។

            បន្ទាប់មកទៀត តាមទំនាមទម្លាប់គ្រួសារ ឪពុកទារកត្រូវ​ យក សុក​ទៅកប់ឬ ទៅដុត ឬ ដាក់លើប្រគាបឈើ​ ដោយជ្រើសរើសនូវទិសណាល្អផង ។​

            នៅថ្ងៃដដែលនោះមានពិធីផ្សេងប្រារព្ធឡើង ដើម្បីប្រកក់ប្រសិទ្ធិ ដល់ទារក ។គេដាក់ទា រកនៅចំកណ្តាលបន្ទប់ ក្បែរម្តាយ ក្បាលបែរ ទៅទិសខាងកើត ។ នៅចុង ជើងទារកនោះ​មាន ស្រូវ ពន្លៃ និង ថាសដង្វាយ ដូចជាថាសម្ហូប  ថាសសំលៀកបំពាក់ និង គ្រឿងអលង្ការជាដើម ។

            ឆ្មបចាប់ផ្តើមពិធី ដោយអុជទៀនធូបអញ្ជើញ ព្រះធរណី​  ដើម្បីសុំឲ្យព្រះអង្គជួយទារកឲ្យ បានជោគជ័យ គ្រប់ប្រការទៅអនាគត ។ រួចហើយ ឆ្មបនោះយកទឹកខ្មៅចិន ដែលលាយនឹង ទឹកដោះម្តាយ ឬស្រាទៅលាបចិញ្ចើមនិងសក់ទារក ។ ពិធីនេះគេហៅ ថាពិធី “បើកភ្នែក ” ។ បន្ទាប់មកគេធ្វើពិធីកាត់សក់ព្រៃ គឺ កាត់បន្តិចនៅលើបង្ហើយ ដាក់ទៅក្នុង កូនកន្ទោង មួយ ដែលគេបន្ថែមម្ហូបចំណី និង ច្រូចស្រាបន្តិចរួចគេយកកន្ទោង​នោះចេញទៅក្រៅ​សម្រាប់ ជា ដង្វាយ ដល់ព្រះធរណី ។ តមកទៀត ទើប ដល់ពិធីហៅព្រលឹងឬ ជញ្ជាត់ព្រលឹង ។   តាមជំនឿ គេថាព្រលឹងមាន១៩ ។ នៅពេលដេកលក់ជាពិសេស គេថាព្រលឹង នោះចាកចេញ អំពី ខ្លួន មនុស្ស ហើយហោះហើរទៅតាមការផ្សងព្រាង ។ប្រសិនបើព្រលឹង នោះទៅបាត់យូរពេក មា្ចស់ ព្រលឹងនឹងធ្លាក់ខ្លួនឈឺ ។ ដូចនេះហើយ បានជាគេនិយមធ្វើពិធី ហៅ ព្រលឹងនេះឯង ។ ចំពោះ ទារកដែលទើបនឹងកើតថ្មីៗ ក៏​គេប្រារព្ធពិធីនេះដែរ ។ ដំបូង គេយកចិញ្ជៀនមាសមួយវង្ស ដោត អំបោះ ឆៅហើយសំបូងសង្រូងហៅរកព្រលឹង ១៩ ឲ្យលែង នៅក្នុងព្រៃទៅ ហើយឲ្យមក ថែរក្សា ខ្លួន ទារកនេះ ។​ រួចគេក៏ចងចិញ្ជៀន ដែលតំណាង ព្រលឹងនោះទៅនឹងកដៃទារកម្ខាង​ ក ដៃ ម្ខាង ទៀតគេចងអំបោះឆៅ ។បន្ទាប់មកទើបគេធ្វើពិធី បង្វិលពពិល ( ពិធី នេះ គេ មិន សូវនិយម ធ្វើទេ ) ។

            ក្រោយពីបានធ្វើពិធីហៅប្រលឹងរួចហើយ គេបិទ ត្រង់បង្ហើយ របស់ទារកនូវពន្លៃ ដែល គេ ផ្លាស់ប្តូររាល់ថ្ងៃ ។ ការបិទពន្លៃនេះ  មានរយៈពេលរហូតដល់ទារកមានអាយុ ៧ រឺ ៨ ខែ ។  នៅ ទី បញ្ជប់     ឆ្មបដែលជាអ្នកដឹកនាំពិធីក៏អុជទៀន ធូប ដោតទៅលើដង្វាយ នោះ ហើយ ប្រសិទ្ធ ពរដល់កូនចៅ ។ ឪពុកម្តាយ បងប្អូន មិត្តភក្កិចូលម្នាក់ម្តងៗ ទៅប្រោះព្រំ ឲ្យ ពរជ័យ ដល់ ទារក និង ចងដៃទារក តាមធនធានដែលខ្លួនមាន ។

            សេចក្តីសង្កេត

            ចំពោះពិធីផ្សេងៗ ប្រារព្ធ នៅពេលកើត ដែលបានអធិប្បាយរៀប រាប់មកហើយនេះ គេ ពុំសូវយកមកអនុវត្តនៅសម័យនេះទេ ។ ប៉ុន្តៃនៅតាមស្រុកស្រែចំការខ្លះនៅរក្សាជំនឿ ទំនាមទំលាប់បាន អនុវត្ត នូវពិធីបូរាណនេះនៅឡើយ ។

            (ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅ អរិយធម៌ខ្មែរ អ្នកស្រី ត្រឹង ងា)