ប្រវត្តិដើមរបស់កុំព្យូទ័រ (History of Computer)

           ជំពូកទី ១

ប្រវត្តិដើមរបស់កុំព្យូទ័រ (History of Computer)

១-១ ជំនាន់របស់កុំព្យូទ័រ (The Computer’s Generation)

          ឈានចូលសតវត្សទី២១នេះមនុស្សទាំងអស់ពិត​ជាបានដឹង​បានឮពីកុំព្យូទ័រ គ្រប់គ្នា។ បច្ចេកវិទ្យាទាំងអស់របស់កុំព្យូទ័រ​ ក៏មានការវិវត្តន៍យ៉ាងឆាប់រហ័ស​ហួសពីការ ស្មាន​​ ប៉ុន្ដែមុនឈានដល់​ពេលកុំព្យូទ័របានឆ្លងកាត់សម័យកាលវិវត្តន៍មួយយ៉ាងយូរ ។​ ឥឡូវសួមយើងទាំងអស់គ្នាក្រឡេកមកតាមដានពីអតីតរបស់កុំព្យូទ័រវិញម្ដង ។

១-២ ដំណើរការវិវត្តន៍របស់កុំព្យូទ័រ

         ឧបករណ៍ដែលបានបង្ហាញពីលក្ខណៈរបស់កុំព្យូទ័រ​មុនដំបូងបំផុតគឺក្បាច់គិត​លេខបុរាណរបស់ចិន Abacus ៦០០ឆ្នាំ មុនគ្រឹស្តសករាជ​ ដែលមានតការតាងនូវទីតាំង​នៃលេខនិងប្រមាណវិធីបូក-ដក បានយ៉ាងរហ័សនិងត្រឹមត្រូវ​ឥតខ្ចោះ ។ ចូលដល់​សត​វត្សទី១៧ មានការបង្កើតនូវម៉ាស៊ីនគិតលេខដំបូងបំផុតដោយលោក​ Blais Pascal (1623-1662) ឈ្មោះថា “Pascaline Caculator” ជនជាតិបារាំង ។

មានឧករណ៍ថ្មីមួយទៀត​ជាប្រភេទឧបករណ៍ ដើរដោយកម្លាំងមេកានិចសុទ្ធសាធតែវា​អាចធ្វើបានតែ ប្រមាណវិធីបូក និង ដកប៉ុណ្ណោះ ។

 Ü  នៅឆ្នាំ១៦៧៣ មានជាតិអាល្លឺម៉ង់  Gottfried Whihelm Won Leibniz (1646-1716) ជា​អ្នកបង្កើតនូវ Differential Calculus បានកែប្រែម៉ស៊ីនរបស់លោក Pascal ដើម្បីឲ្យវា​អាចធ្វើប្រមាណវិធីគុណ និង​ចែកបាន ។

 Ü នៅដើមសតវត្សទី១៨ លោក Charles Babbages មានគំនិតក្នុងការបង្កើតម៉ាស៊ីន​ ដែលអាចមានលទ្ធភាពដោះស្រាយសមីការ Complex និងបោះចេញជាលទ្ធផល (Output)មកខាងក្រៅ ក៏ប៉ុន្ដែគាត់ពុំបានសម្រេចក្នុងការបង្កើតនូវម៉ាស៊ីនបែបនេះឡើយ។ គាត់បានត្រឹមតែបង្កើតនូវម៉ាស៊ីនគណនាឈ្មោះថា “Analysis Engines” ដែលអាចគណនា​ប្រមាណវិធីបូក ដក គុណ និងចែក ។ ម៉ាស៊ីននេះមានសមត្ថភាពរអាចរក្សាទុកនូវ​ Instruction មួយចំនូនដែលជាគោលគំនិត​មួយសម្រាប់អ្នកវិទ្យាសាស្រ្តជំនាន់ក្រោយធ្វើ​ការស្រាវជ្រាវបង្កើតនូវកុំព្យូទ័រ ។

  Ü រហូតដល់សតវត្សរ៍ទី២០ អ្នកប្រាជ្ញនានាបានស្រាវជ្រាវ និង បង្កើតនូវម៉ាស៊ីនថ្មីៗ ជាច្រើន​។ ដូចជានៅ ឆ្នាំ១៩៣៧ ក្រោមការស្រាវជ្រាវ​របស់ Jonh V.Atanasoff និង Clifford Berry បានបង្កើតនូវម៉ាស៊ីនមួយឈ្មោះថា ABC (Atanasoff-Berry Computer) ដែលមានប្រើ Magnetic Drum 2 និង Vacuum tubs 30 ប្រើប្រាស់​ Central Processing Unit ធ្វើពី Vacuum tubs ចំនួន២១០ ។ វាមានសមត្ថភាពដោះស្រាយបានត្រឹមតែសមីការ តូចៗតែវាពុំអាចបញ្ចេញ (Output) ផុតមកក្រៅបានទេ ។ ក្នុងឆ្នាំ ១៩៣២-១៩៤៤ មានការ​បង្កើតនូវម៉ាស៊ីនមួយឈ្មោះថា Mark I Computer ជាប្រភេទត្រូតពិនិត្យស្វ័យ ប្រវត្តិរៀបចំដោយ Howard Mark H. Aiken សហការណ៍ជាមួយ IBM Howard Mark I ម៉ាស៊ីននេះប្រើ Tap, punch card និង 430 switches ដើម្បី Input និង Output វាមាន បណ្ដោយ​ប្រហែល​ 50 feet និង ទទឹង 8 feet អាចធ្វើប្រមាណវិធីបូក-ដក-គុណ និង​ ចែក ដែលចំណាយពេល ០.៣ វិនាទី សម្រាប់បូកលេខ២ខ្ទង់ រីឯ ៤.៥ វិនាទី សម្រាប់គុណ​លេខចំនួន២ខ្ទង់​ ។ ការវិវត្តនេះធ្វើឲ្យគេអាចបែងចែកកុំព្យូទ័រជា ៥ ជំនាន់ ដូចតទៅ ៖

µ ជំនាន់ទី ១ (១៩៥៩-១៩៦៣)  កុំព្យូទ័រមានការប្រប្រាស់ Punch Card  និង Magnetic Tap ដើម្បី Input និង Output ជាប្រភេទ “Large-Scale Electronic Computer” មានទំហំធំ​ប្រើ Memory ផ្គុំឡើងដោយរាប់រយ Vacuum tubes ឡើងទៅ ។​

ឧទាហរណ៍ដូចជា ៖

-       ENIAC (Electronic Numeric Integrator and Computer) បង្កើត​ដោយ​សាស្រ្តា​ចារ្យ J. Presper E Ckert និង Jonh Mauchly ទំហំធំជាង Mark I ២ដង, បណ្ដោយ 80 feets, និង ទទឹង 18 feets រួមមានជាង 18000 Vacuum tubes តែ​ល្បឿនគណនារបស់វាលឿនជាង ១០០ដង បើប្រៀបធៀបជាមួយ Mark I។

-       EDVAC (Electronic Disorete Variable Automatic Computer) ដោយសារ​ EDVAC មានវិបត្តិនៅលើខ្សែ board គេបានច្នៃបង្កើត​នូវម៉ាស៊ីនថ្មីដែល​អាច​

មានលទ្ធភាពផ្ទុកព័ត៌មាន​ជាលក្ខណៈ Electronic ដោយប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធ គោល២ ((Binary Number) ។ ភាពប្រសើររបស់វាគឺកាត់បន្ថយអំពូល ។ ម៉ាស៊ីននេះបង្កើតដោយ​ Dr. Jonh von Newman នៅឆ្នាំ១៩៤៩ ។

-       UDSAC (Electronic Delay Storage Automatic Calculator) បង្កើតស្ទើរតែ ដំណាល​គ្នានិង​ EDVAC ដោយលោក Mayrice Wilkes (May 1949) អាចធ្វើ​ប្រមាណវិធីបូកក្នុងរយៈពេល 1500 Microseconds និង គុណរយៈពេល 4000 Microseconds ។ 

-       UNIAC (Universal Automatic Computer) ជាប្រភេទកុំព្យូទ័រដំបូងដែលមាន​លក្ខណៈពិសេស​ដោយអនុវត្តលើដំណើរការទិន្នន័យប្រើប្រាស់ក្នុងការិយា​ល័យ និងមុខជំនួញបង្កើតដោយក្រុមហ៊ុន GEC (General Electric Cooperation) ។ ក្នុងជំនាន់ទី១ នេះកុំព្យូទ័រមានគុណវិបត្តិយ៉ាងច្រើនគឺៈ គណនាពុំបានរហ័ស មានការចងចាំតិច (Low Memory), មានទំហំធំៗគឺស្មើនឹងបន្ទប់ដ៏ធំមួយ, ឆាប់ឡើងកំដៅ​ព្រោះប្រើប្រាស់អំពូលច្រើន (Vacuum) ។         

µ ជំនាន់ទី ២ (១៩៦៤-១៩៧០) ក្នុងដើមសតវត្សទី៦០ Transistors ត្រូវបាន   ​​  គេរកឃើញ និង យកមកធ្វើជាគ្រឿងកុំព្យូទ័រជំនួសVacuum tubes ។ នៅ  

ជំនាន់នេះកុំព្យូទ័រមានទំហំតូចគួរឲ្យទុកចិត្ត និង​ ធ្វើការលឿនជាង        ជំនាន់ ទី១ (10⁴ I 10⁵ ក្នុង១វិនាទី) ។

µ ជំនាន់ទី ៣ (១៩៦៤-១៩៧០) ក្នុងកំឡុងនេះមានការបង្កើតនូវ IC (Integrated  

   Circuit ជាបច្ចេកវិទ្យាអាចបង្រួម Transistors រាប់ពាន់មកប្រើ​លើ Chip 

   តែមួយ) សម្រាប់ធ្វើជាគ្រឿងរបស់កុំព្យូទ័រជំនួសឲ្យ Transistors ។                                                               

   IC បានប្រើក្នុង CPU ធ្វើឲ្យម៉ាស៊ីនកុំព្យូទ័រកាន់តែមានសមត្ថយ៉ាងភាព 

    ខ្ពស់​មាន Memory កើនឡើងដល់ច្រើន MB និងល្បឿនលើសពី                                 10⁶ i 10⁷ /វិនាទី ។ ក្នុងជំនាន់នេះកុំព្យូទ័រអាចសរសេរអត្ថបទ និងប្រើក្រា ភិចបាន ព្រមទាំងមានសមត្ថភាព Support Multi-Programming

(Run Program ជាច្រើនក្នុងពេលតែមួយ) ។ មានការបង្កើតនូវ Operating System (OS) និង Application Software ផ្សេងៗទៀត ។ ហើយយើងឃើញ​ទំហំរបស់កុំព្យូទ័រកាន់តែកែប្រែពីធំ មកតូច ។

µ ជំនាន់ទី ៤ (១៩៧១-បច្ចុប្បន្ន) Microprocessor (CPU) មុនដំបូងគេបង្អស់​ត្រូវ​បានបង្កើតឡើង​ដោយលោក Ted Hoff ក្នុងឆ្នាំ១៩៦៩ ជាប្រភេទ 4004 Processors សម្រាប់ Intel Operation ។    

-       Personal Computer មុនដំបូងគេត្រូវបង្កើតឡើងដោយក្រុមហ៊ុន IBM នៅ ឆ្នាំ១៩១៨ ជាប្រភេទកុំព្យូទ័រប្រើប្រាស់​ 8088  Processors ដែល​មាន Memory តែ 64 MB ប៉ុណ្ណោះ ។ ក្រោយមក IBM ក៏បង្កើតនូវ​ Model បន្តបន្ទាប់ដែល Memory កើនរហូតដល់ 128 KB, 256KB… ។ PC ពេល​នោះប្រើប្រាស់នូវ DOS (Disk Operating System) ជា OS សម្រាប់​ដំណើរការម៉ាស៊ីន ។ ភាពរីកចម្រើនរបស់ IC អាចឲ្យគេបែងចែកជា​បួនដំណាក់កាល ៖

¥ SSI (Small Scale Integration) ដែលផ្សំពី 10 ទៅ 20 IC_s

¥ MSI (Medium Scale Integration) ដែលផ្សំពី 20 ទៅ រាប់រយ ICs

            ¥ LSI (Large Scale Integration) ដែលផ្សំពីជាងរាប់ពាន់ IC_s

          ¥ VLSI (Very Large Scale Integration) ដែលផ្សំពីជាងរាប់ពាន់ទៅរាប់ម៉ឺន IC_s

              នៅលើ Chip តែមួយ ។ ក្នុងជំនាន់ទី៤ នេះកុំព្យូទ័រមានសមត្ថភាពធ្វើការងារ   

              រហ័សត្រឹមត្រូវ និង មានទំហំតូចជាងមុនយ៉ាងច្រើន ។

µ ជំនាន់ទី ៥ (បច្ចុប្បន្ន-អនាគត) តាមអ្នកវិភាគមួយចំនួនបានឲ្យដឹងថា ក្នុងអំឡុង​ពេលប៉ុន្មានឆ្នាំខាងមុខនេះបច្ចេកវិទ្យាព័ត៌មាន​ នឹងវិវត្តទៅរកប្រព័ន្ធឧបករណ៍ ចល័ត​ទាំង​អស់​ ។ គេប៉ាន់ស្មានថាតទៅថ្ងៃមុខអត្រា​នៃអ្នកប្រើប្រាស់ម៉ាស៊ីន​ PDA នឹងកើន​ឡើង​ ៨០% ហើយអ្នកប្រើប្រាស់កុំព្យូទ័រមានតែ ២០% ក្នុងចំណោមអ្នកប្រើប្រាស់​លើ​ពិភពលោក​ ។

១-៤ តើកុំព្យូទ័រជាអ្វី? (What is a Computer?)

            កុំព្យូទ័រ គឺជាគណិតម៉ាស៊ីន និងម៉ាស៊ីនសម្រាប់បញ្ជូនព័ត៌មាន ក្នុងការអនុវត្ត លើការងារអ្វីមួយ ។ ដំណើរការគិតរបស់វារហ័សជាងការគិតរបស់មនុស្ស​ តែវាគ្មាន​ប្រាជ្ញាសម្រាប់គិតដូចមនុស្សទេដោយសារតែមនុស្សជាអ្នកបង្កើតវា​និងធ្វើឲ្យវាចេះ​គណនាបាន ។ និយាយឲ្យចំវាគឺដំណឹងសាស្រ្ត​ (ឬព័ត៌មានវិទ្យា) ដែលភាសាបារាំង​ហៅថា “INFORMATIQUE = Information + Automatique មានន័យថា​ ព័ត៌មានដោយ​ស្វ័យប្រវត្តិ​ ។ ដូច្នេះកុំព្យូទ័រចា គឺជាឧបករណ៍មួយដែលជំនួយទៅដល់ការគណនា-​ធ្វើ​ប្លង់​-គ្រប់គ្រង-វិភាគ-ព្យាករណ៍ និងរក្សាទិន្នន័យជាពិសេសជួយជម្រុញដល់ការងារ​របស់យើង​ឲ្យបានលឿន ។

Ü ទិន្នន័យ​ (Data): គឺជាការប្រមូលផ្ដុំទម្រង់ពិតប្រាកដមួយដែលអាចរួមមាន​ពាក្យ-លេខ-តួអក្ស​រ-រូបភាព-សម្លេងដែលមិនទាន់ត្រូវបានតម្រៀប ។ Data ដែលបាន​តម្រៀប និងដំណើរការរួចហើយបងើ្កតបានជាព័ត៌មាន ។ និយាយឲ្យស្រួលស្ដាប់ទៅ​ ទិន្នន័យគឺជាទម្រង់ព័ត៌មានដែលមានរូបរាងពិតប្រាកដដែលអាចបញ្ជូនទៅកាន់កុំព្យូទ័រឲ្យដំណើរការ (Process) បាន ។ ទិន្នន័យត្រូវបានគេបែងចែកចេញជា ពីរសភាវៈ គឺ មានចរន្ត (១) និង ឥតចរន្ត (០) ។

ចំពោះឯកតាទិន្នន័យ (Data Unit)  រួមមានដូចតារាងខាងក្រោម ÷

ឯកត្តារបស់បៃយ៍ (Byte:B)
ឯកតារង្វាស់		ទំហំនៃការផ្ទុក	ទំហំសមមូល
Byte	1B (បៃយ៍)	8 bits	មួយតួអក្សរ​
Kilobyte	1KB (គីឡូបៃយ៍)	1024 Bytes	210 Bytes
Megabyte	1MB (មេហ្គាបៃយ៍)	1024 KB	210 KB
Gigabyte	1GB (ជីហ្គាបៃយ៍)	1024 MB	210 MB
Terabyte	1TB (តេរ៉ាបៃយ៍)	1024 GB	210 GB
Exabyte	1EB (អ៊ិចហ្សាបៃយ៍)	1024 TB	210 TB
ឯកតារបស់ប៊ីត (bit:b)
ឯកតារង្វាស់		ទំហំនៃការផ្ទុក	ទំហំសមមូល
Bit	1 b (ប៊ីត)	1 bit	គ្មាន
Kilobit	1 kb (គីឡូប៊ីត)	1024 b
Megabit	1mb (មេហ្គាប៊ីត)	1024 kb
Gigabit	1gb (ជីហ្គាប៊ីត)	1024 mb
Terabit	1tb (តេរ៉ាប៊ីត)	1024 gb
Exabit	1eb (អ៊ិចហ្សាប៊ីត)	1024 tb

          Ü ព័ត៌មាន (Information)  គឺជាទិន្នន័យដែលគេរៀបចំរួចហើយដែលមានន័យ​ និងអាចឲ្យយើងយកទៅប្រើប្រាស់បាន ។

ទិន្នន័យដែលបញ្ជូនទៅក្នុងកុំព្យូទ័រគេហៅថាជា Input ។ ក្រោយពីដំណើរការ (Process) បានចេញជាលទ្ធផលមកក្រៅគេហៅថា Output  ដូចនេះកុំព្យូទ័រធ្វើ Input ឲ្យទៅជា​ Output ។ កុំព្យូទ័រក៏អាចផ្ទុកទិន្នន័យ និងព័ត៌មានសម្រាប់ប្រើប្រាស់​នាពេលអនាគត​ក្នុង​កន្លែងមួយដែលគេហៅថា Storage ។ ការវិលចុះឡើងនៃ Input, Process, Output និង Storage គេហៅថា វដ្ដដំណើរការព័ត៌មាន (Information Processing Cycle) ។  មនុស្ស​ដែលទាក់ទង ជាមួយកុំព្យួទ័រ ឬ ក៏ប្រើព័ត៌មានដែលវាបង្កើតហៅថា អ្នកប្រើប្រាស់ (USER) ។

១-៥ ប្រភេទរបស់កុំព្យូទ័រ (Kind of Computer)

            សព្វថ្ងៃនេះកុំព្យូទ័រត្រូវបានគេចែងចែកចេញជា ៤ ប្រភេទសំខាន់ៗ គឺ Supper Computer, Mainframe Computer, Mini-Computer និង Personal Computer (PC) ឬ Micro- Computer ។

-       Super Computer: ជាកុំព្យូទ័រដែលប្រកបដោយសមត្ថភាពខ្ពស់​ជាងគេ និង​តម្លៃថ្លៃជាងបង្អស់ ។ Super Computer  ត្រូវបានគេប្រើសម្រាប់​ទស្សន៍ទាយ​អាកាសធាតុ ស្រាវជ្រាវថាមពលនុយក្លេអ៊ែរ ការរុករកប្រេងកាត ។ល។

-       Mainframe Computer: ជាប្រភេទកុំព្យូទ័រ ដែលមានទំហំប្រើមនុស្សច្រើន

នាក់ក្នុងពេលតែមួយ ។​ វាមានសមត្ថភាពដំណើរការទិន្នន័យបានលឿន​ និងការផ្ទុកបានច្រើនបន្ទាប់ពី Super Computer គេច្រើនប្រើវានៅតាមបណ្ដា ក្រុមហ៊ុនធំៗ ។

-       Mini-Computer: ជាប្រភេទកុំព្យូទ័រដែលមានទំហំធំប៉ុន្ដែ​តូចជាង Mainframe វាអាចឲ្យអ្នកប្រើបា្រស់ ចូលប្រើចំនួនតិចជាង Mainframe ក្នុងពេលតែមួយ​គេច្រើនប្រើក្នុង​ក្រុមហ៊ុនតូចៗ ។

-       Personal Computer (PC): ជាប្រភេទកុំព្យូទ័រដែលអាចឲ្យមនុស្សតែម្នាក់ចូល​ប្រើក្នុងពេលតែមួយបាន ។ ប្រភេទ Personal Computer មានពីរប្រភេទ សំខាន់គឺៈ Desktop Computer និង Portable Computer ។

Ü Desktop Computer: ជាកុំព្យូទ័រដែលរាល់ឧបករណ៍ ឬ ឧបករណ៍បន្សំ របស់​វាអាចដាក់សមល្មម​តែនៅលើ​តុការងារ​មួយ ។ Desktop Computer ខ្លះត្រូវបានគេធ្វើឡើងដោយដាក់ទាំងម៉ូនីទ័រ (Monitor) និង ប្រព័ន្ធខួល​ក្បាល (System Unit) បញ្ទូលគ្នាតែមួយ​ គេហៅថា All-in-one Computer ដែលកុំព្យូទ័រ ប្រភេទនេះសម្រាប់អ្នកប្រើប្រាស់នៅតាមផ្ទះធម្មតា​ ហើយ​វាមានតម្លៃថោក​ ។ Desktop Computer ខ្លះទៀតគេហៅថា​ Workstation ដែលជាកុំព្យូទ័រត្រូវការគណនា​ខ្លាំង និង សមត្ថភាពក្រាហ្វិចដែលវាមាន​តម្លៃថ្លៃ​ ។  ក្រៅពីនេះពាក្យថា Workstation Computer គេក៏ប្រើវាសំដៅ ទៅលើកុំព្យួទ័រ ដែលភ្ជាប់ទៅនឹងបណ្ដាញ Network ផងដែរ ។ កុំព្យូទ័រ​វា​បានគេហៅថា Stand-alone Computer ។ Desktop Computer ក៏អាចប្រើ​ធ្វើ​ជា Server នៅលើបណ្ដាញ Network មួយបានដែរ ។ Server គឺជាម៉ាស៊ីន​ដែលរៀបចំប្រភពនៅលើបណ្ដាញ Network ។ Server គ្រប់គ្រងការទាញ​យកមកប្រើនូវ Software, Printer និងឧបករណ៍ផ្សេងទៀតនៅលើ បណ្តាញNetworkហើយព្រមទាំងជាកន្លែងកណ្ដាលសម្រាប់​ផ្ទុកទិន្នន័យ​និង Software Program ផងដែរ ។ កុំព្យូទ័រផ្សេងទៀតនៅលើបណ្ដាញ​ Network ហៅថា Client ដែលវាអាច ទាញយកនូវអ្វីដែល Server ផ្ទុកយក​

មកប្រើប្រាស់បាន  ភាពខុសគ្នាជាចំបងរវាង Server និង Clint គឺថា Computer (NC) វាត្រូវបានរចនាឡើងដើម្បីតភ្ជាប់បណ្ដាញ Network ប៉ុណ្ណោះ ជាពិសេសគឺ Internet ។ ភានច្រើននៃ Network Computer មិន អាចដំណើរការដូច Network ពីព្រោះវាអាស្រ័យ​ទាំងស្រុងទៅលើ បណ្ដាញ Network សម្រាប់ផ្ទុកទិន្នន័យ ហើយជាធម្មតាវាគ្មាន​ Hard Disk ឬក៏ CD-ROM ទេ ។    

១-៦ ប្រភេទអ្នកប្រើប្រាស់កុំព្យូទ័រ (Type of Computer Users)

          សព្វថ្ងៃមនុស្សប្រើប្រាស់កុំព្យូទ័រអាស្រ័យលើប្រភេទផ្សេងៗនៃកុំព្យូទ័រសម្រាប់​Application ។ គេបែងចែកប្រភេទអ្នកប្រើប្រាស់កុំព្យូទ័រជា ៥ គឺ Home User, Small Business User, Mobile User, Large Business User, និង Power User ។

-       Home User (អ្នកប្រើប្រាស់តាមផ្ទះ)

អ្នកប្រើប្រាស់កុំព្យូទ័រប្រភេទនេះគឺ ប្រើកុំព្យូទ័រសម្រាប់ការកម្សាន្ដ - ទំនាក់ ទំនង - ស្រាវជ្រាវ និង ការអប់រំ Web Access ហិរញ្ញវត្ថុផ្ទាល់​ខ្លួនកម្មវិធីផលិត​ភាព (Productivity Application Software) ដែលគេប្រើច្រើនដូចជាៈ Word Processing និង Spreadsheet ។

-       Small Business User (អ្នកប្រើប្រាស់តាមមុខជំនាញខ្នាតតូច)

អ្នកប្រើប្រាស់កុំព្យូទ័រប្រភេទនេះមាន បុគ្គលិកមិនលើសពី ៥០ នាក់ឡើយ ហើយ​ប្រើ Desktop Personal Computer ក្នុងអង្គភាពរបស់ខ្លួន ។ អ្នកប្រើប្រាស់ ប្រភេទ​មុខជំនួយខ្នាតតូចភាគច្រើនប្រើកម្មវិធីផលិតភាព (Productivity Application) ។

-       Mobile User (អ្នកប្រើប្រាស់ចល័ត)

ជាអ្នកប្រើប្រាស់ដែលពង្រីកមុខចំនាញដោយការប្រមូលអតិថិជនឆ្លងកាត់តាម​រយៈប្រទេសនៅលើពិភពលោក ។ ពួកគេប្រើ Laptop កុំព្យូទ័រដើម្បីងាយស្រួល​ក្នុងការធ្វើការតាមផ្លូវ ។

-       Large Business User (អ្នកប្រើតាមមុខជំនាញខ្នាតធំ)

ជាអ្នកប្រើប្រាស់ដែលមានបុគ្គលិករាប់រយនាក់ឡើងទៅ ។ គេប្រើកុំព្យូទ័រដើម្បី​ដំណើរការមុខជំនាញដោយប្រើកម្មវិធីផលិតភាព (Productivity Software) ។ កម្ម​វិធីទំនាក់ទំនង​ (Communication Software) ប្រព័ន្ធដោយស្វ័យប្រវត្តិក្នុងផ្នែកនៃ​ក្រុមហ៊ុន និងប្រើក្នុងបណ្ដាញ Network ធំៗ ​។

-       Power User (អ្នកប្រើប្រាស់កម្រិតខ្ពស់)

ជាអ្នកប្រើប្រាស់ដែលប្រើប្រាស់កុំព្យូទ័រដើម្បីរចនាប្លង់ - ផលិតការបោះពុម្ពផ្សព្វ​ផ្សាយពាណិជ្ជកម្ម - បង្កើតសិល្បៈខាងក្រាហ្វិច និងកិច្ចការដែលទាក់ទងនិង Multimedia ដែលរួមមានដូចជាៈ អត្ថបទ-សម្លេង-ក្រាហ្វិច-វីដេអូ និងផ្នែក Media ផ្សេងៗទៀត ។

១-៦ បំណែកផ្សំរបស់កុំព្យូទ័រ (Components of Computer)

          កុំព្យូទ័រផ្សំឡើងពីផ្នែកជាច្រើនដែលក្នុងនោះមានផ្នែកសំខាន់​ៗមាន ពីរ ដែលគេ​ឲ្យឈ្មោះថា ផ្នែករឹង (Hardware) និង ផ្នែកទន់ (Software) ។

Ü Hardware: គឺជាផ្នែក Physical Hardware ដែលយើងអាចមើលឃើញ​ និង​អាចប៉ះពាល់បានវាដោយផ្ទាល់​ ដែលគេសំដៅទៅលើ  Spare-part របស់កុំព្យូទ័រ ។ ខាងក្រោមនេះជាប្រភេទ Hardware មួយចំនួនដែលជាចំណែកដែលបង្កើតបានជា​ 

ប្រព័ន្ធកុំព្យូទ័រមួយគ្រឿងមានដូចជាៈ Monitor, Micro-computer, Keyboard, Mouse… ។ល។  Hardware ជាចំណែកសំខាន់សម្រាប់បង្កើតបានជារូបរាងរបស់កុំព្យូទ័រ (Hardware Component) ចែកចេញជាច្រើនផ្នែកទៅទៀតដូចជា ៖

l  Monitor: មានតួនាទីសម្រាប់ដាក់តាំងបង្ហាញព័ត៌មានចេញមកលើអេក្រង់ ហើយវាមានរូបរាងស្រដៀងទូរទស្សន៍

l    Microcomputer/System Unit: ជាបង្គុំធំជាងគេ និង សំខាន់ជាងគេបង្អស់ក្នុង​ចំណោមប្រព័ន្ធ កុំព្យូទ័រទាំងមូល នៅក្នុងនោះរួមមានចំណែក Hardware ជាច្រើន ចំណែកទៀតស្ថិតនៅ ។

l  Keyboard and Mouse:  មានតួនាទីសម្រាប់វាយទិន្នន័យបញ្ចូលទៅក្នុងកុំព្យូទ័រ​វាមាននាទីសំខាន់សម្រាប់ចង្អុល ឬជ្រើសរើសយក Menu ណាមួយមកប្រើប្រាស់បាន​យ៉ាងរហ័ស ។ ពោលគឺផ្លាស់ទីបានទាន់ចិត្តនៅលើអេក្រង់ ។

ចំណាំៈ គេបែងចែកផ្នែករឹងជាពីរផ្នែកគឺៈ ផ្នែករឹងក្នុងបង្គុំ (Internal Hardware) និង ផ្នែករឹងក្រៅបង្គុំ(External Hardware) ។ ​  

ឧទា.

-       Internal Hardware មានដូចជាៈ Chip, Card, Slot, IDE Cable, …

-       External Hardware មានដូចជាៈ Mouse, Keyboard, Flash Drive, CD-ROM, …

អំណាចរបស់កុំព្យូទ័របានមកពីសមត្ថភាពនៃការប្រតិបត្តិព័ត៌មានវិលចុះឡើង (Input, Processing, Output និង Storage) ជាមួយនិងល្បឿន (Speed). ភាពដែលអាចទុកចិត្តបាន​(Reliability) និង ភាពត្រឹមត្រូវ (Accuracy) ដ៏គួរឲ្យភ្ញាក់ផ្អើល ។ សមត្ថភាពផ្ទុកទិន្នន័យ​ និង ព័ត៌មានដ៏ច្រើនលើសលប់ និងសមត្ថភាពទំនាក់ទំនង​ជាមួយកុំព្យូទ័រដទៃ ។​

          v ល្បឿន (Speed)

            ល្បឿនដែលទិន្ន័យធ្វើការក្នុងកុំព្យូទ័រគឺ វាមានល្បឿនប្រហាក់ប្រហែលទៅនិង

​ល្បឿននៃកាំពន្លឺដែលធ្វើឲ្យ យើងសម្រេចបាននូវការប្រតិបត្តិការយ៉ាងច្រើនក្នុង រយៈ ពេលតែមួយប៉​ព្រិចភ្នែក ​

          v ភាពអាចទុកចិត្តបាន (Reliability)

សមាសភាពអេឡិចត្រូនិច ក្នុងកុំព្យូទ័រសម័យទំនើបអាចទុកចិត្តបាន ព្រោះវា មានអត្រា​បរាជ័យតិចតួច ។ ភាពអាចទុកចិត្តបានដ៏ខ្ពស់ នៃសមាសភាព កុំព្យូទ័រអាចធ្វើឲ្យកុំព្យូទ័រ បង្កើតលទ្ធផលបានជាប់លាប់​​​ ។            

          v ភាពត្រឹមត្រូវ (Accuracy)

កុំព្យូទ័រអាចដំណើរការទិន្នន័យក្នុងចំនួនដ៏ច្រើនក្នុងពេលតែមួយ​ហើយផ្ដល់លទ្ធ ផល​យ៉ាងត្រឹមត្រូវ ។ ប្រសិនបើគេបញ្ចូលទិន្នន័យដែលខុសនោះលទ្ធផល ក៏បានមកខុស​ដែរ​ ។ នេះមានន័យថា ភាពត្រឹមត្រូវនៃ Output អាស្រ័យទៅ លើភាពត្រឹមត្រូវនៃការ​បញ្ចូល Input  ដែលត្រឹមត្រូវ ។

          v ការផ្ទុក (Storage)

        កុំព្យូទ័រអាចផ្ទុកចំនួនទិន្នន័យដ៏ច្រើន ហើយអាចឲ្យយើងប្រើការទិន្នន័យបាន​  ​               

          គ្រប់ពេលដែលយើងត្រូវការ ។ ការប្រើឧបករណ៍ ផ្ទុកភ្លាមៗទិន្នន័យអាចបញ្ជូន​           ពី Storage ទៅ Memory ឲ្យដំណើរការបានលឿន ហើយផ្ទុកម្ដងទៀតសម្រាប់              ​ ប្រើនៅពេលក្រោយៗទៀត ។

          v ទំនាក់ទំនង (Communication)                                                             

            កុំព្យូទ័រសព្វថ្ងៃអាចមានសមត្ថភាពទំនាក់ទំនងជាមួយកុំព្យូទ័រដទៃបានគឺវា អាច​           បែងចែកវដ្ដដំណើរការទាំងបួនគឺ Input, Process, Output, និង Storage ជាមួយ              ​កុំព្យូទ័រដទៃបាន ។

         

​​​​​ដោយសារតែសមត្ថភាពរបស់កុំព្យូទ័រទាំងនេះហើយ ដែលធ្វើឲ្យកុំព្យូទ័រមានការ​វិវឌ្ឍន៍ឥតឈប់ឈរ ដែលមិនអាចស្មានបាន ហើយនាពេលអនាគតដ៏ខ្លីខាង​មុខយើងនឹងរំពឹងនូវសមត្ថភាពជាច្រើនទៀត ដែលកុំព្យូទ័រអាចធ្វើទៅបាន ។

      µ Software: គឺជាផ្នែក Logical Software ឬយើងហៅថាជាកម្មវិធី តែយើងមិនអាច​ប៉ះពាល់វាដោយផ្ទាល់បាន ។​ កម្មវិធីមានច្រើនប្រភេទដូចជាៈ Operating System, Application Software, Utility Software, Environment Software, … ។ល។ Software ជា ចំណែកដ៏សំខាន់មួយផ្នែកទៀតសម្រាប់ជម្រុញ ឲ្យកុំព្យូទ័រដំណើរការបាន ហើយ Software មានច្រើនប្រភេទ ច្រើនបែប ព្រមទាំងមានមុខងារខុសៗ គ្នាទៀតផង ។

ជំពូកទី២  សមាសធាតុផ្សំរបស់កុំព្យុទ័រ (Hardware Components)

        ២.១ ខួរក្បាលរបស់កុំព្យូទ័រ (CPU: Central Processing Unit)

The Central Processing Unit (CPU) គឺជាខួរក្បាលរបស់កុំព្យូទ័រដែលយើងហៅថា Memory ដែលស្ថិតនៅលើកន្លែងមួយនៃ System Unit ។ CPU អាចធ្វើការប្រតិបត្តិ និង ធ្វើ​ការត្រួតពិនិត្យទៅលើកម្មវិធីមួយចំនួនដូចជាៈ Windows 98-2k-XP, Microsoft Office,… ។ ល្បឿនរបស់ CPU គេគិតជា Megahertz (MHz)។ នៅពេលបច្ចុប្បន្នត្រូវបាន គេផលិតដើម្បីប្រើប្រាស់នៅក្នុងកុំព្យូទ័រ ដែលអាចរត់បានល្បឿនចាប់ពី២០០ ទៅ ៥០០ មេហ្កាហឺត ហើយ CPU អាចធ្វើការប្រតិបត្តិបានរាប់លានមេហ្កាហឺតក្នុងមួយវិនាទី គឺមានន័យថាសព្វថ្ងៃ CPU អាចរត់បានក្នុងចន្លោះពី ២០០លានទៅ៥០០លាន មេហ្កា ហឺតក្នុងមួយវិនាទី ។ CPU មួយចំនួនអាចធ្វើការបានពីរយ៉ាងក្នុងពេលតែមួយ ហើយ មួយចំនួនទៀតអាចធ្វើការបានប្រាំមួយ ឬប្រាំពីរយ៉ាងក្នុងរយៈពេលតែមួយ គឺវា អាស្រ័យ​ទៅលើការ Design ក្នុងលក្ខណៈពិសេសណាមួយ ។ CPU គឺជាផ្នែកតូចមួយ ដែលមាន​តួនាទីសម្រាបស្ថាបនា Memory ដែលគេហៅថា Internal Cache ដែលវាអាចស្វែងរក​ព័ត៌មានបាន ៩០%  ។ ជាធម្មតារាល់ CPU ទាំងអស់សុទ្ធតែត្រូវបានបំពាក់ទៅដោយ កង្ហារ (CPU Fan) មួយដែលមាននាទីជួយដល់ការស្រូបកំដៅចេញពី CPU ខណៈពេល​ដែលវាកំពុងធ្វើការ ។      

        Ü Form Factor: គឺជាទម្រង់របស់ Chip CPU ដែលត្រូវបានតំឡើងនៅលើ Mainboard ។ គេសង្កេតឃើញ Chip CPU មានទ្រង់ទ្រាយជាពីសណ្ឋានគឺៈ រាងសំប៉ែត​ និង រាងទ្រវែង ។

          Ü Heat Sink: គឺជាឧបករណ៍ចាំបាច់មួយប្រភេទទៀត ដែលប្រើសម្រាប់តំឡើង​លើឧបករណ៍ដែលធ្វើការច្រើនដូចជាៈ CPU Chip Set និង Processor ដើម្បីជួយបន្ថយ​កំដៅ​ពីឧបករណ៍ទាំងនោះ ។ ប្រសិនបើ Heat Sink បន្ថយកំដៅមិនបានល្អទេ នោះវា​នឹងផ្ដល់បញ្ហាដល់ការងាររបស់ម៉ាស៊ីនកុំព្យូទ័រយើង ។

២.២ បន្ទះក្ដារអេឡិចត្រូនិចស្នូលរបស់ម៉ាស៊ីន (Mainboard)

Mainboard ឬ Motherboard ឬ System Board ជាបន្ទះអេឡិចត្រូនិចដែលធំជាង គេបង្អស់សម្រាប់ប្រព័ន្ធកុំព្យូទ័រ (ព្រមទាំងមានចំនួនច្រើនស្រទាប់ទៀតផង) ។ វាមាន​តួ​នាទីសម្រាប់ភ្ជាប់ Hardware ទាំងអស់ដែលស្ថិតនៅក្នុងបង្គុំ និងចែកចាយតួនាទីឲ្យទៅ Hardware ទាំងនោះទៅតាមសេម៉ាដែលបានកំណត់ហើយជាស្រេច។ យើងឃើញថា Motherboard គឺជាបន្ទះដ៏សំខាន់មួយប្រភេទដែលមានច្រើនស្រទាប់ផ្សារភ្ជាប់គ្នា និង​មានប្រព័ន្ធសេម៉ាជាច្រើន និងមាននាទី សម្រាប់ភ្ជាប់នូវគ្រឿង Hardware ដែលគ្រឿង Hardware ទាំងនោះមួយចំនួនត្រូវបានគេតំឡើងទៅលើ Mainboard ដោយផ្ទាល់ដូចជាៈ I/O Card, CPU, VGA Card, ROM, … ។

ចំពោះប្រភេទ Mainboard ដែលមានស៊េរី8086, … គឺជាការនិយាយទៅលើលេខ​នៃ Microprocessor ឬក៏ លេខ ICs របស់ Mainboard ។ ម្យ៉ាងវិញទៀតដើម្បីឲ្យ Mainboard មានដំណើរការល្អនៅក្នុងការតំឡើងកុំព្យូទ័រជាតំបូងយើងត្រូវស្វែងយល់ថា តើស៊េរី Mainboard ណាមួយត្រូវនឹងប្រភេទរបស់ CPU ប៉ុន្មាន MHz និងវិធីនៃការតំ-ឡើង Mainboard និង សមាសភាពរបស់ Mainboard Component និងវិធីមួយចំនួនទៀត​ជាមុនសិន ។ Mainboard ដែលត្រូវនិងទំហំ CPU មានដូចតទៅ ៖​     

 

-       ចំពោះប្រភេទ Mainboard ដែលប្រើជាមួយនិង I/O Card:

Mainboard	ត្រូវនឹង CPU (MHz)
8086	8 MHz
80286	16 MHz
80386SX	32 MHz
80486DX2	48 MHz
80486DX	33-100 MHz
80486DX2	66-100 MHz

-       ចំពោះប្រភេទ Mainboard ដែលមិនប្រើជាមួយនឹង I/O Card:

Mainboard	ត្រូវនឹង CPU (MHz)
80486DX4,5	66-133 MHz
586 Pentium	166-23 MHz

             

            Ø ប្រភេទរបស់ System Board

          System Board មានពីរប្រភេទគឺ Integrated និង Nonintegrated System Board ។

-       Integrated System Board (ប្រភេទ Board ជាប់) សមាសភាពដែលគេតំឡើង ជា Expansion Card ត្រូវបានគេដាក់បញ្ចូលរួចជាស្រេច​នៅក្នុងបន្ទះសៀគ្វី   

មេរៀនទី២ របៀបដំឡើងឧបករណ៍ចូលក្នុងបង្គំ

                               I.            របៀបដោត Hard Disk Drive ឬ CD/DVD-ROM រួមមានករណីផ្សេងៗដូចខាងក្រោម៖

១) ករណីSystem Unit1 មាន Hard Disk Drive & CD/DVD-ROM តែមួយ ។

          ក) ករណី ប្រើខ្សែ IDE (Integrated Drive Electronic)  ឬ ខ្សែ Data តែមួយ  នោះយើង​ត្រូវកំណត់ Jumper ដល់វាដូចខាងក្រោម៖

ឧបករណ៍	ការ Set Jumper
Hard Disk Drive (HDD)	Master
CD/DVD-ROM	Slave

ខ) ករណីប្រើខ្សែ IDE ពីរផ្សេងគ្នា  នោះយើងត្រូវកំណត់ Jumper ដល់ Hard Disk Drive ជា Master និង CD/DVD-ROM យើងត្រូវកំណត់ Jumper ជា Master ដែរ ក៏ប៉ុន្ដែយើងដោតវានៅ លើ IDE Slot (ជើងខ្សែដោតData) ពីរផ្សេងទៀតគឺ Œ IDE1 &  IDE2  ដោយកំណត់យកតាម​ស្ដង់ដារ ដែលគេបានចែងដូចតារាងខាងក្រោម ៖​

ប្រភេទឧបករណ៍	ការ Set Jumper	IDE Slot
Hard Disk Drive (HDD)	ជាMaster	IDE1 ឬ PRI IDE ឬ Primary IDE
CD/DVD-ROM	ជាMaster	IDE2 ឬ SEC ឬ Secondary IDE

          សម្គាល់ ចំពោះ HDD ដែលមានប្រភេទ SATA  or  SCSI នោះយើងមិនចាំបាច់ធ្វើ ការកំណត់ Jumper ដល់វានោះទេ ព្រោះ SATA  & SCSI ត្រូវបានក្រុមហ៊ុនផលិតកំណត់ មុខងារ​ដល់វារួចរាល់ហើយ តាមរយៈ Slot របស់ SATA  ឬ Slot របស់ SCSI ។

( ចងច្បាស់ចូលទៅ Website http:\\www.wikipedia.com\)

២) ករណី System Unit1 មាន HDD ចំនួនពីរ និង CD/ DVD-ROM2

                                    System Board/ Mother Board / Main Board

នោះយើងត្រូវកំណត់មុខងារដល់វាដូចខាងក្រោម ៖

ប្រភេទឧបករណ៍	ការ Set Jumper	IDE Slot
HDDទី១	Master	ត្រូវដោតលើIDE1រួមគ្នា
HDDទី២	Slave
CD/DVDទី១	Master	ត្រូវដោតលើIDE2រួមគ្នា
CD/DVDទី២	Slave

សម្គាល់ ¬ តើនៅលើ Main Board គេអាចដោត HDD ឬ CD/DVD បានចំនួនប៉ុន្មាន ?

Ü ជាទូទៅស្ដង់ដារនៃការផលិត Maid Board1 វាមាន IDE Slot តែពីរប៉ុណ្ណោះគឺ IDE1 & IDE2 ហើយក្នុង IDE Slot នីមួយៗ គេអាចដោត HDD / CD / DVD-ROM បានតែ ២ ប៉ុណ្ណោះ ។ ដូចនេះ សរុបទៅបានច្រើនបំផុតគឺ៤ ។

ក៏ប៉ុន្ដែគេក៏អាចបង្កើនសមត្ថភាពឲ្យវា (Main Board) អាចដោត HDD / CD / DVD-ROM ហួសកម្រិតស្ដង់ដារដែលគេបានកំ​ណត់ផងដែរ ដោយគ្រាន់តែយើង បន្ថែមនូវ Expansion Card (USB Card = Universal Serial Bus), NIC = Network interface card) Modem Card, TV Card, Sound Card, VGA Card = Video Graphic Adapter) IDE Slot Card,… ។ល។

¬ តើអ្វីទៅជា Jumper?

Ü Jumper គឺជាបន្ទះ Chip មួយ ដែលត្រូវបានគេប្រើប្រាស់វាក្នុងមុខងារផ្សេងៗ គ្នាដូច ខាងក្រោម ៖

Ä ករណី Jumper ប្រើជាមួយ HDD or CD / DVD-ROM សម្រាប់ធ្វើការបែងចែក មុខងារ​ទៅដល់ HDD ឬ CD / DVD-ROM ថាមួយណាជា Master & មួយណាជា Slave ។ ចំពោះមុខងារ Master គេប្រើជាមួយពពួកឧបករណ៍ Storage Device (ដូចជា Hard Disk Drive & External Hard Disk) និងប្រកាន់យក IDE Slotទី១ រីឯមុខងារដែលជា Slave វិញ គឺគេកំណត់ប្រើជាមួយពពួកឧបករណ៍ ដែលជា Media Device (ដូចជា CD-ROM / DVD-ROM & Blue Ray) ហើយប្រកាន់យក IDE Slot ទី២ ។     

 

មេរៀនទី៣ សិក្សាអំពីកម្មវិធី BIOS SET UP / CMOS SET UP

          

           និយមន័យ (Definition)

BIOS Set up ឬ CMOS Set up គឺជាកម្មវិធី ដែលសំខាន់ ជាងនៅពេលដែលកុំព្យូទ័រ មួយ គ្រឿង ទើបតែត្រូវបានគេតំឡើងHardware ឬ ចាត់ចូលក្នុងបង្គុំ​រួច ។ ពោលគឺវាមាន តួនាទី សម្រាប់​ភ្ជាប់ប្រព័ន្ធ​ឧបករណ៍ទៅនឹងប្រព័ន្ធ​កូដរបស់ Main Board ដើម្បីឲ្យវាចាប់ ផ្ដើម​ស្គាល់ គ្នានិងធ្វើ​ការរួមគ្នាបាន ។

          កម្មវិធី BIOS ត្រូវបានគេរក្សាទុកនៅខាងក្នុងក្រុម Memory ដែលយើងមានសិទ្ធិ ត្រូវតែ​ប្រើប្រាស់វាប៉ុណ្ណោះ មិនអាចធ្វើការលុប ឬ ផ្លាស់ប្ដូរកម្មវិធីទាំងមូលបានទេ ដែលគេ ហៅលក្ខណៈ បែបនេះថា Read  Only Memory (ROM) ក៏ប៉ុន្ដែយើងអាចកំណត់តម្លៃឲ្យវា ធ្វើការបាន ។

I.                   របៀប Run ចូលកម្មវិធី CMOS

© ដំបូងយើងត្រូវ Restart ម៉ាស៊ីន​​ ឬ Power On PC ជាមុនសិន

© បន្ទាប់មក​ចុច​លើបណ្ដា​​ Key មួយ​ចំនួនដូចជា​៖ F1+ F2+ F10+ Del (ចុច​លែងៗ)

ដើម្បីងាយស្រួលសូមក្រឡេកមើលតារាងខាងក្រោម ៖

ប្រភេទនៃកម្មវិធី CMOS	Key ត្រូវចុច
AMI BIOS	ESC
Award BIOS	DEL
HP COMPAQ	F10
DELL OR INTEL	F2
HP, IBM, Phoenix	F1
ផ្សេងៗ	Ctrl+S ឬ Ctrl+Alt+S

II.                ស្វែងយល់​ពីបណ្ដា​ Menu សំខាន់ៗរបស់កម្មវិធី CMOS

Œ Main Menu ឬ Standard CMOS Feature Set up

សម្រាប់កំណត់តម្លៃគ្រឹះផ្សេងៗ ដូចជាការកំណត់កាលបរិច្ឆេទ ឬ ពេលវេលា ជា ដើម ។

លើសពីទៅទៀតគេអាចដឹងព័ត៌មានមួយចំនួន តាមរយៈផ្ទាំង Menu នេះដូចខាងក្រោម ៖

-       ដឹងពីល្បឿន CPU

-       ដឹងពីទំហំរបស់ RAM ឬ Memory

-       ដឹងថាតើ HDD ឬ CD ឬ DVD-ROM ថាមួយណាជា Primary / Master / Slave ឬ Secondary ។

 Advanced Menu រួមមានបណ្ដា​ Sub-Menu ដូចខាងក្រោម ៖

 v CPU Configuration

សម្រាប់កំណត់ពីល្បឿន Bus របស់CPUដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាឲ្យល្បឿនរបស់វា សមមាត្រ ទៅនិងទំហំរបស់ Main Board ។ ក្នុងករណីដែលយើងកំណត់ល្បឿន CUP មិនបាន ត្រឹមត្រូវ​ជា​មួយ Main Board នោះវានិងបណ្ដាឲ្យខាតបង់ Voltage (វ៉ុល) ថែមទាំងធ្វើឲ្យ CPU ឆាប់ឡើងកំ​ដៅជាងមុនបើទោះជាមានដែកត្រជាក់ (Heat Sink) សារធាតុធ្វើ ឲ្យវាត្រជាក់ & កង្វារត្រជាក់ក៏​ដោយ​ (CPU FAN)  ។

          ដើម្បីកំណត់ល្បឿន Bus CPU ឲ្យបានត្រឹមត្រួវជាមួម Main Board នោះគេត្រូវអាន សៀវ​ភៅណែនាំរបស់ Main Board ឬ Download ឯកសាររបស់ យើងនោះក្នុង Internet  ។  

            v Chipest សម្រាប់រក្សាតម្លៃរបស់ HDD, VGA, RAM រួមរទាំងប្រភេទ នៃឧបករណ៍​ដែលជាប់ជាមួយ Slot ឬ Port ។ នៅក្នុងផ្នែកនេះផងដែរ វាក៏ផ្ដល់ជម្រើស ឲ្យយើងសម្រាប់ បិទ​(Disable) និងបើក (Enable) ទៅលើ Slot ឬ Port ណាមួយផងដែរ ។

          v On Board Device Configuration

សម្រាប់កំណត់តម្លៃរបស់ឧបករណ៍ទាំង Input និង Output ដែលបានតំឡើងជាប់ ជាមួយ​និង Main Board ដូចជា USB port, VGA port, Sound port, NIC port ។ល។

            v PCI               PnP    è       Plug and Play

 Peripheral Component Interconnection

សម្រាប់ត្រួតពិនិត្យឧបករណ៍ដែលបានទើបតំឡើងថ្មីៗ ហើយថែមទាំង​អាច​ធ្វើការ​

កំណត់តម្លៃក្នុងការជ្រើសរើសយក PCI Bus  ណាមួយមកប្រើ ។​

Ž Power Menu សម្រាប់កំណត់ប្រភេទនៃការប្រើប្រាស់រួមរបស់ប្រព័ន្ធ​ត្រង់ចំណុច នេះ យើងអាច​កំណត់​ពេលវេលាដើម្បីឲ្យម៉ាស៊ីនបើកដោយស្វ័យប្រវត្តិខ្លូនឯងផងដែរ ។

 Boot Menu សម្រាប់កំណត់លំដាប់ឧបករណ៍ក្នុងការដំណើរការ(Boot) ដែលរួម មាន​បណ្ដា Sum- Menu ដូចខាងក្រោម ៖

Ä Boot Device Priority ឬ Boot Sequence កំណត់លំដាប់នៃការស្វែងរក File System របស់ OS ចេញពីឧបករណ៍ណាមួយ​ដូចជា ៖ USB, CD / DVD-ROM, Network / LAN (Local Area Network), HDD និង FDD ។ល។

          ចំណាំៈ File System រួមមានFAT/ VFAT/ FAT16, FAT32,NTFS, HPFS & SWAP ។ល។

OS រួមមាន ៖ Windows, Linux, Macintosh, Unix & Novell Net ware ។ល។

សម្គាល់ៈ ជាទូទៅគេកំណត់លំដាប់ Boot នៃឧបករណ៍ខាងក្រោម ៖

-       1^st  Boot Drive : FDD ឬ Floppy Disk Drive

-       2^nd  Boot Drive : CD/ DVD-ROM

-       3^rd  Boot Drive : USB

-       4^th  Boot Drive : HDD

Ä Security សម្រាប់កំណត់ Password ដូចខាងក្រោម ៖

                   ¤ User Password: ការពារ​គេចូលប្រើប្រាស់ម៉ាស៊ីនយើង​ម្ដងៗ ។​     

                   ¤ Supervisor Password: ការពារ​មិនឲ្យគេកែប្រែ​តម្លៃ​របស់ CMOS ផ្ដេសផ្ដាស់ ។

               ¤ User Access Level: មាន​ន័យ​ថា​ User អាចចូលប្រើ​ប្រាស់ CMOS បាន​ដោយ​ គ្មានការ​ទាមទារ​នូវ​ Password ឡើយ គ្រាន់តែកន្លែងខ្លះអាចប្រើបាន តែកន្លែង ខ្លះទៀតមិន​អាច​ប្រើបាន​ ។

               ¤ Boot Sector Virus Protection: ការ​ពារ​មិន​ឲ្យគេ​កែបំណែក​ថែរក្សា​ File ផ្សេងៗ​ដែល​ទាក់ទង​និង​ការ Boot ម៉ាស៊ីនទៅលើ HDD ។

មេរៀនទី៤  សិក្សាពីការបែង​ចែក​ Partition HDD

           ចំពោះ​ការបង្កើត​ Partition ច្រើន​ផ្ដល់​គុណ​សម្បត្តិ​ដល់​យើង​ដូច​ខាង​ក្រោម៖

@ ងាយ​ស្រួល​ក្នុងការ​ទុក​ដាក់​ឲ្យនៅ​ដាច់​ដោយ​លែក​ពី​គ្នា​ ដូច​ជានៅ​ពេល​ស្វែង​រក​ទិន្នន័យ​​ និង​ Back up Data ។

@ ងាយ​ស្រូល​ Share ឯកសារ​ឲ្យគ្នាទៅ​វិញ​ទៅមក​ តាមបណ្ដាញ​ Network

@ ងាយស្រួល​តំឡើង​ OS ច្រើន Application Software ​ ច្រើន​

@ សល់ Space HDD ច្រើន​ដើម្បី​ទុក​ឯក​សារ​ផ្សេង​ៗទៀត

µ ប្រភេទ​ Partition

សព្វ​ថ្ងៃ​នេះ​ Partition មាន​៣ប្រភេទធំៗគឺ៖

- Primary DOS Partition  (PDP)

‚- Extended DOS Partition(EDP)

ƒ- Logical DOS Partition  (LDP)

ក) Primary DOS Partition (PDP)

(PDP) ជា Partition មួយប្រភេទ​ដែល​សកម្ម​ជាង​គេ (Active Partition) សម្រាប់​រក្សាទុក​ file System របស់ OS បន្ទាប់​ពី​យើង​បាន​តំឡើង​វា​រួច​ ហើយជា​ទូ​ទៅ​វា​ត្រូវ​បានគេ​តំណា​ងយក​ជា​ Letter Drive (C:)  ។

សម្គាល់ៈ ប្រសិន​បើ​យើង​មាន​ Primary Partition ច្រើន​នៅ​ក្នុង​ HDD របស់​យើង​នោះ​មាន​តែ​ Primary DOS Partition មួយប៉ុណ្ណោះ​ដែល​យើង​អាច​មើល​ឃើញ​ក្រៅ​ពី​នេះ​វា​ត្រូវ​បាន លាកទុក      ប្រសិន​បើ​យើង​តំឡើង​ OS ច្រើន​(ដូចជាWin XP, Win7, និង Win8, នោះយើង ដាច់ ​ខាតត្រូវ​កំណត់​យក​ Primary DOS Partition តែ​មួយ​ប៉ុណ្ណោះ​ បើ​មិន​ដូចនោះ​ទេ វាមាន​តែ​ OS មួយ ប៉ុណ្ណោះ​ដែល​អាច​ប្រើ​បាន ។

  Extended DOS Partition (EDP) វាគ្រាន់តែជាខ្សែ​វ័ន ដែលមាន​តួនា​ទី​ខណ្ឌចែក​ឲ្យ​ស្រឡះ​រវាង​ Primary និង Logical ហើយ​ Partition ប្រភេទ​នេះ​វាគ្មាន​ទំហំ​ទេ​ ។

ចំណាៈ នៅពេល​​អវត្តមាន​ Extended Dos Partition វាធ្វើ​ឲ្យ​ Partition ផ្សេង​ៗជា​ច្រើន​ទៀត​​ បញ្ចូលគ្នា​សល់តែ​មួយ​ Partition ប៉ុណ្ណោះ​ជាហេតុ​ធ្វើ​ឲ្យបាត់បង់​ឯកសារ​នៅក្នុង ឯកសារ​ផ្សេង​ទៀត ។

III.             ​​ស្វែងយល់អំពី​ HDD Format

បន្ទាប់ពី HDD បានស្គាល់គ្នារួចហើយ​ នោះយើងត្រូវការ Format វាបន្តទៅទៀត ទើបយើងអាច​យក​វា​ទៅ​ប្រើ​ប្រាស់​បាន​ពេញ​លេញ​

          ១) ការធ្វើ Format HDD

          យើង​បាន​ដឹងរួចមកហើយថា HDD មានតួ​នាទី​សម្រាប់​រក្សា​ផ្ទុក​ទិន្នន័យ​ ក៏ប៉ន្ដែ​ដើម្បី​​បំពេញតួ​នាទី​នេះបាន​ លុះត្រា​តែ​យើង​ធ្វើការ​ Format ដល់វា​ជា​មុន​សិន​ រីឯការ​ Format ចែកចេញ​ជា​ពីរ​គឺ ៖

Ü Physical Formatting ឬ Low level Format និង

Ü Logical Formatting ​

ក) Physical Formatting ជាទូទៅHDDដែលទើបតែផលិតចេញពីរោងចក្រ គឺវាមិន​ទាន់​ស្គាល់​តួ​នាទី​ខ្លួន​ឯងគ្រប់​គ្រាន់​នៅឡើង​ទេ លុះ​ត្រាការធ្វើ Low Level ជាការ ធ្វើឲ្យ HDD នោះមានសមត្ថភាពបីគឺ ៖

-       Track, Sector, Cylinder

Œ Track គឺជាគ្រលង ឬ​អ្នក​នាំផ្លូវ​​ទៅដល់​ Data នៅលើផ្ទៃថាសដែល​មាន​លក្ខណៈ​ជា​(FIFO)= First In, First Out

 Sector គឺជាចំណែក​ ឬ​ផ្នែក​តូច​ៗ​ដែលកើត​ឡើង​ពី​ការ​បែងចែក​របស់​ Track ។ Sector គឺជាទីកន្លែងមួយ​ ឬ ចំណត​មួយ​ សម្រាប់​រក្សាទុកទិន្នន័យ​ជាអចិន្រ្តៃយ៍ នៅ​លើផ្ទៃថាស​ហើយជាធម្មតាទំហំ​៥១២B ក្នុងមួយ Sector ៗ ។

Ž Cylinder តួនា​ទី​របស់​Cylinder សម្រាប់​អានទិន្នន័យ​ចូល​និង​ទិន្នន័យ​ចេញ​តាម​រយៈ​ដង​ Read Write/ Head

ខ) Logical Format

បន្ទាប់ពី​ HDD មួយបានធ្វើ​ Physical Formatting រួចហើយ​ ជំហានបន្តទៀត​ធ្វើ Logical ការធ្វើ​ Logical Format មានន័យ​យើងធ្វើការ​រៀបចំ​នៅ​ទីកន្លែង​មួយ​ ដើម្បីឲ្យ File System របស់​ OS ចូលស្ថិតនៅបាន ​និង​អនុញ្ញាត​ឲ្យយើង​តំឡើង​កម្ម​វីធី​ផ្សេង ទៀតបាន​ គួរកត់ សម្គាល់​ថា​ យើងកំណត់ឲ្យប្រើ​ប្រាស់​ File System ទៅបាន​ អាស្រ័យ​ទៅ​និង​ OS ដែល​យើង​យក​មក​តំឡើង ​ហើយ​មុខងារ​នីមួយ​ៗ​មិនដូច​គ្នា​ទេ ​

ឧទា.   -    បើយើង​ប្រើប្រាស់​Win98 កំណត់​យក FAT16

-       បើ​យើង​ប្រើប្រាស់​ WinXP កំណត់​យក NTFS

-       បើ​យើង​ប្រើប្រាស់​Linux កំណត់​យក Ext₂

-       បើ​យើង​ប្រើប្រាស់​ Novel Netware  កំណត់​យក Netware File System

-     បើ​យើង​ប្រើប្រាស់​ OS₂ កំណត់​យក HPFS

២) សិក្សា​ពី​ File System

            Ü និយម​ន័យ​ (Definition)

    វា​ជា​រ​ចនា​សម្ពន្ធ​ចាំ​បាច់​មួយ​ ក្នុងការរៀបចំ​ Data និង គ្រប់គ្រង Data (ដែលរចនា សម្ពន្ធ​នេះ​ធ្វើតាម​ Hierarchical Structure) ។ File System ត្រូវ​បាន​បញ្ចូលតាម OS Boot Record Directory & File ។ File System មាន​តួនា​ទី​និងអត្ថ​ប្រ​យោជន៍​ ចំនួន៣គឺ ៖

 Tracking Allocated and Free Space សម្រាប់​បែងចែក​នូវ​គំលាត​ទំនេរ​របស់​HDD សម្រាប់​ឲ្យData ចូលទៅនៅ ។

‚ Maintianing Directories and File names វាមានមុខងារ សម្រាប់​ថែរក្សា​និង​ការពារ​ Folder & File

ƒ  Tracking Where each File is Physically Stored On the Disk: គឺជាទី​កន្លែង​ដែល​File នីមួយៗ ដែលត្រូវបានគេរក្សាទុក​ក្នុងHDD ។

សព្វថ្ងៃនេះគេសង្កេត​ឃើញ​ File System ចំនួន៦ប្រភេទ​ដែលគេនិយម​ប្រើ​ប្រាស់​គឺ ៖

v FAT (File Allocation Table) ឬ VFAT ឬ FAT16

v FAT32

v NTFS (New Technology File System)

v HPFS (High Performance File System)

v Netware File System

v Linux Ext2 and Linux SWAP

HDD-Size	Cluster Size				Operating System
	FAT16	FAT32			NTFS	FAT16			FAT32	NTFS
7MB-16MB 16MB-32MB 33MB-64MB 65MB-128MB 129MB-256MB 257MB-512MB 513MB-1GB 1GB-2GB 2GB-4GB 4GB-8GB 8GB-16GB 16GB-32GB 32GB-2TB	2KB 512 KB 1 KB 2 KB 4 KB 8 KB 16 KB 32 KB 64 KB X X X X		X X 512B 1 KB 2 KB 4 KB 4 KB 4 KB 4 KB 4 KB 8 KB 16 KB X	512B 512B 512B 512B 512B 512B 1KB 2 KB 4 KB 4 KB 4 KB 4 KB 4 KB			MS-DOS Win3.X Win95	Win98 Win2K WinME WinXP(តែអស់ Security)			ចាប់ ពីWin2K ឡើងទៅ